با نام خدای بزرگ و مهربان سلام وقتتون بخیر همسفرهای خوب و دوست داشتنی خودم. هر کجای ایران زمین که هستید و درحال تماشای برنامه مایید به شهر زیبای کاشان خوش آمدید. اینجا کاشان است و ما امروز قرار است خانههای تاریخی کاشان را مرور کنیم. به خانه طبابائیها آمدهایم فضای بسیار زیبا و دلنشین این خانه را قرار است به شما معرفی کنیم و کلی توریست و گردشگر برای تماشای این خانه الان آمدهاند .
مجموعه ارزشمندی که در حال حاضر مشاهده میفرمایید معروف است به خانهی طباطبائیها که در کنار مرقد حضرت سلطان امیر احمد، فرزند حضرت امام جواد قرار گرفته است و به جهت اسقرار در محلهی تاریخی خیابان علوی که در این خیابان مجموعهی خانههای تاریخی و اماکن دیدنی قدیمی وجود دارد، از جمله خانهی بروجردیها، خانه عباسیان، حمام سلطان امیر احمد و خانههای تاج و غیره گردشگران بسیار زیادی از کشورهای مختلف و همچنین از کشور عزیزمان ایران از این محل بازدید میکنند. روزانه تقریبا در روزهای خاص ایام تعطیل حدود 200 نفر از این مجموعه بازدید می کنند که افتخار ما ایرانیان است که این خانه به عنوان یکی از زیبا ترین خانههای تاریخی ایران میباشد و به عنوان عروس خانههای تاریخی ایران شناخته شده است.
بیشتر از کشورهای اسپانیا، فرانسه، ایتالیا و انگلستان از این محل بازدید دارند. خانه تاریخی طباطبائی مطعلق بوده به سید جعفر طباطبائی که ایشان از تجار بنام فرش دستباف کاشان در دوران قاجار بودهاند و اینجا هم منزل شخصیه ایشان بوده است و هم محل کار چون مراودههای تجاریشان را در همین خانه انجام میدادند. این خانه سه بخش است که شامل: اندرونی، بیرونی وخدمه. 4730 متر مساحت کلی بنا است و حدود 10-12 سال هم طول کشیده تا این بنا ساخته شده. در سال 1250 قمری حدود 180 سال پیش که دوران محمدشاه قاجار میشود. من از ورودی خانهی طباطبائیها برایتان گفتم و فضایی که در شهر زیبای کاشان است. یکی از خانههای ارزشمند شهر زیبای کاشان خانم حق طلب هم ابتداً مجموعه را معرفی کردند.
این خانه در بافت تاریخی کاشان و بافت قدیم خیابان علومی که که اکثر خانههای تاریخی در این منطقه است در دوران قاجار قرار داره که حالا دلایل مختلفی دارد که چرا این خانه در این منطقه واقع شده است. چرا به آن طباطبائیها گفته میشود؟ چون مالک اولیه این خانه سید جعفر طباطبائی بوده است و قدیم هم زندگیها پدر سالاری بوده است و پسرهایی که ازدواج می کردند در همان خانه ساکن میشدند. این خانه حالا نسل اندر نسل خاندان طباطبائی در آن ساکن بودند و بخاطر همین به آن خانهی طباطبائیها گفته میشود.
خب ما الان در حیاط بیرونی هستیم یک تقارنی را مشاهده میکنیم که خیلی زیبا و قشنگ است فضای بسیار خوبی دارد. یک حیاط هم در طرف دیگر قرار دارد که دقیقا در تقارن با آن یکی ساخته شده است ولی کمی سادهتر وجود دو حیاط در این خانه چه کاربردی داشته است؟ ببینید معماری خانههای قدیمی در منطقه کاشان حال متناسب با آداب و رسوم آن منطقه و آب و هوای آن بوده است. چه خانه بخواهد بزرگ و اشرافی باشد چه کوچک و عام نشین یک سری اصول در این خانههای قدیمی رعیات میشد که در تمام خانهها بوده است.
چندین حیاط بودن این خانه باز همان بحث اندرونی و بیرونی بودنش است. حال خانههای تجار در قسمتهای بیرونی کسب و کار بوده خانههای معمولیتر مهمونیها یا مهمانیهای خاصی که داشتند در قسمتهای بیرونی از آنها پذیرایی میشده است .در اتاقهای شاه نشین، اندرونیها هم خودمانی بوده یعنی مخصوص خانواده بوده و ورودی و خروجیهای آن جدا هستند یعنی اگر اشخاص غریبهای داخل بخش بیرونی بودند اشخاص دیگری که در بخش اندرونی بودند راحت یودند، آمد وشد می کردند و محارم آنجا رفت و آمد میکردند و اشخاص غریبه دیگر وارد قسمت اندرونی نمیشدند. وجود تقارنی که اشاره کردید این نیز یکی از اصول معماری قدیم است که حال علاوه بر زیبایی که در دیده بصری دارد خود یجور استحکام هم دارد از نظر ساخت و معماری.
اینجا حیاط اندرونی خانه ی طباطبایی است که گفتیم دوتا حیاط اندرونی داریم. در هر حیاط بخشهای در واقع مجزایی هست که اون حیاط را کامل میکند. یعنی ما در این حیاط حوض و باغچه را داریم سزد آب را جداگانه داریم اتاقهای نشیمن اتاقهای پنچ دری و بهار خواب را داریم که میشه گفت هر حیاطی خودش یک خانهی کامل بوده و احتیاجی به این نبوده که آن شخص صرفا برای احتیاجاتش به بخشهای دیگر برود حتی ورودی و خروجی بخش اندرونی و حتی بخشهای دیگر هم به صورت جداگانه است. زییناتی هم که گچ بری ها هستش اکثرا گل و بوته های قالی کار شده که نماد کار اقای طباطبائی است، درخت سرو را ما زیاد میبینیم که درخت سرو خودش نماد زندگی و جاودانگی است چراغ را داریم که نماد روشنایی است. مرغ هما گفته میشود که کار شده که یک مرغ بهشتی است که این بستگی به سلیقه معمار و صاحب آن خانه داشته که چه نوع تزییناتی کار کند و معماری آن خانه به چه شکل باشد.
آن قسمت سیاه چال است؟
خیر آنجا سرد آب است. سردآبها مسلما باید گودتر باشند نسبت به سطح خانه حتی همین حیاطی که قرار داریم از سطح کوچه حدود 5-6 متر پایینتر است. سرد آبها ها میشود گفت حدود 10-12 متر با کوچه اختلاف ارتفاع دارد. من یک چیز زیبا که در خانه طباطبائیها دیدم و در بقیه خانههای تاریخی نمیبینم این رنگ مشکی رنگی است که دور تا دور حیاط خانه و آن لبهها را گرفته است این برای چه منظوری است این برای حفاظت از گچ بریها گذاشتهاند که در قدیم نبوده که جنسش از مس است حال برای جلوگیری از باران کلا خود گچ بریها در قدیم یک سری مواد نگه دارنده داشتند که هرچند سال یکبار به رویش میزدند الان هم باز یک چیزی میزنن که این آب باران نفوذ نکند تا گچ بریها را از بین ببرد. پس اندرونی ایال آقای طباطبائی اینجا بود ؟ بله عروس و نوه همه باهم اینجا زندگی می کردند.